Zamek Neuschwanstein
Zamek Neuschwanstein, najbardziej znana rezydencja Ludwika II, należy do najczęściej odwiedzanych atrakcji turystycznych Niemiec — rocznie przyciąga ponad 1,3 miliona odwiedzających. Uchodzi za ikoniczny przykład XIX-wiecznego eklektyzmu i historyzmu, zarówno w architekturze, jak i wystroju wnętrz. Ze względu na swoją baśniową formę bywa nazywany „zamkiem z bajki”.
Na miejscu dzisiejszego zamku Neuschwanstein w średniowieczu istniały dwa niewielkie warownie: zamek Vorderhohenschwangau, składający się z wieży i budynku mieszkalnego, oraz oddzielona fosą baszta Hinterhohenschwangau. Ich nazwy nawiązywały do rodu panów na Schwangau, lokalnych lenników Hohenstaufów i Welfów, który wygasł w XVI wieku. Od XV wieku ziemie te znalazły się pod władzą Wittelsbachów.
W XIX wieku obie budowle popadły w ruinę. Pozostałości Hinterhohenschwangau zaadaptowano na punkt widokowy, tzw. Sylphenturm. W pobliżu ruin, w zamku Hohenschwangau (dawniej Schwanstein), dzieciństwo spędził Ludwik II. Obiekt ten został przebudowany ok. 1837 roku przez jego ojca, króla Maksymiliana II, na romantyczną rezydencję.
Ludwik II, zainspirowany ruinami oraz podróżami do zamków Wartburg i Pierrefonds w 1867 roku, postanowił wznieść nowy zamek w duchu romantyzmu i średniowiecznego rycerstwa – Neuschwanstein. Budowę rozpoczęto na miejscu ruin Vorderhohenschwangau. Było to jedno z pierwszych wielkich przedsięwzięć architektonicznych młodego króla, który objął tron w 1864 roku. W tym samym duchu powstały także inne jego rezydencje: rokokowy Linderhof i neobarokowy Herrenchiemsee.
Po śmierci dziadka, Ludwika I Wittelsbacha, Ludwik II otrzymał znaczne apanaże, które istotnie zwiększyły jego dochody. Wkrótce podjął decyzję o odbudowie zamku Hohenschwangau, pragnąc stworzyć w znanej z dzieciństwa okolicy własne, stylizowane na średniowiecze miejsce odosobnienia, z dala od Monachium.
Wstępną koncepcję zamku opracował malarz teatralny Christian Jank, a projekt architektoniczny przygotował Eduard Riedel. Ze względu na trudności techniczne zrezygnowano z planów włączenia ruin dawnego zamku. Początkowy, skromniejszy projekt inspirowany zamkiem w Norymberdze z czasem ustąpił bardziej rozbudowanej wizji, zbliżonej do zamku Wartburg. Król osobiście nadzorował projektowanie i zatwierdzał każdy szczegół, co sprawiło, że ostateczny kształt budowli odzwierciedlał jego własne wyobrażenia bardziej niż koncepcje architektów.
Budowę zamku Neuschwanstein rozpoczęto w 1869 roku z inicjatywy króla Ludwika II Bawarskiego. Wraz z postępem prac rosły jego wymagania, co wiązało się z wielokrotnym aktualizowaniem kosztorysów. Początkowo planowano skromniejsze wnętrza, m.in. gabinet zamiast obecnej sali tronowej. Zrezygnowano także z pokojów gościnnych na rzecz niezrealizowanej ostatecznie Sali Mauretańskiej z powodu ograniczeń budżetowych.
Termin ukończenia budowy, pierwotnie wyznaczony na 1872 rok, wielokrotnie przekładano. Mimo wsparcia finansowego z Funduszu Welfów, środki były pochłaniane również przez inne projekty króla. W 1884 roku Ludwik II zamieszkał w zamku, który wciąż był w budowie. W 1885 zorganizował w Neuschwanstein uroczystość 60. urodzin swojej matki, królowej Marii Fryderyki Pruskiej.
Ludwik II Bawarski finansował swoje przedsięwzięcia budowlane z majątku rodzinnego oraz przysługującego mu uposażenia. Wbrew obiegowym opiniom, inwestycje te nie obciążały budżetu państwa. Do śmierci króla na budowę zamku Neuschwanstein wydano 6,18 mln marek, choć pierwotny kosztorys zakładał 3,2 mln. W obliczu rosnących kosztów i coraz bardziej skomplikowanych projektów, król zmuszony był zaciągać kredyty – w 1883 roku jego dług przekroczył 7 mln marek, a w 1885 po raz pierwszy groziła mu licytacja.
Narastające kontrowersje wokół zadłużenia doprowadziły w 1886 roku do uznania króla za niezdolnego do sprawowania władzy. 9 czerwca został ubezwłasnowolniony, przebywając w zamku Neuschwanstein. Początkowo próbował powstrzymać działania komisji rządowej, jednak 11 czerwca interweniowała kolejna komisja z udziałem jego osobistego lekarza, Bernharda von Guddena. W nocy z 11 na 12 czerwca Ludwik II został przymusowo wyprowadzony z zamku.
W chwili śmierci króla Ludwika II, 13 czerwca 1886 roku, zamek Neuschwanstein pozostawał nieukończony. Choć monarcha nie planował udostępniać go publiczności, już sześć tygodni po jego śmierci zamek otwarto dla zwiedzających. Dochody z biletów umożliwiły spłatę części długów, a do 1899 roku zobowiązania zostały uregulowane w całości. W celu zapewnienia ciągłości trasy turystycznej ukończono także kilka pomieszczeń i budynków pomocniczych.
Położony z dala od większych ośrodków zamek przetrwał obie wojny światowe bez uszkodzeń. Do 1944 roku służył jako magazyn zrabowanych dzieł sztuki zarządzany przez Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg. Znalezione po wojnie 39 albumów fotograficznych, dokumentujących skalę grabieży, trafiło do amerykańskich archiwów narodowych.
W ostatnich dniach wojny ukryto w zamku złoto Reichsbanku, które następnie przetransportowano w nieznane miejsce. Planowany przez SS rozkaz wysadzenia zamku w kwietniu 1945 roku nie został wykonany – dowódca przekazał zbiory siłom alianckim. Po wojnie część pomieszczeń wykorzystywano tymczasowo jako archiwum Bawarii.
Fot. tyt.: Pixabay.com
Jeśli podoba się Wam to, co czytacie – wesprzyjcie wirtualną kawą.
