Położony nad Dniestrem Czerwonogród był w przeszłości niesłusznie utożsamiany z historycznym Czerwieniem i Grodami Czerwieńskimi. Miejscowość wielokrotnie zmieniała właścicieli – należał m.in. do książąt ruskich, Tatarów, książąt litewskich, hospodara mołdawskiego, a następnie do Królestwa Polskiego. Zdobyty przez Kazimierza Wielkiego, trafił w ręce Władysława Jagiełły, który przekazał go Spytkowi z Melsztyna. W 1434 roku, wraz z wcieleniem Podola do Korony, Czerwonogród stał się miastem królewskim i siedzibą starostwa niegrodowego.
Pierwotnie istniał tu gród drewniano-ziemny wzniesiony przez Litwinów. Prawdopodobnie z XV wieku wzniesiono z miejscowego czerwonego piaskowca murowany zamek. W XVII wieku miał kształt czworoboku z czterema basztami, murami zewnętrznymi i zabudowaniami mieszkalnymi. W okresie 1679–1699 Czerwonogród znajdował się pod panowaniem tureckim. W XVIII stuleciu zamek popadł w ruinę.
W 1778 roku dobra czerwonogrodzkie nabył Karol Poniński, który rozpoczął przebudowę zrujnowanej warowni. Rozebrał część zamku, wznosząc na jego fundamentach klasycystyczny pałac, do którego włączono dwie zachowane baszty. Przebudowa w stylu neogotyckim, wykonana według projektu Fryderyka Bauma, objęła nowe wieże, kolumnowy portyk, taras oraz rozbudowaną elewację zachodnią z balkonem. Rezydencję otaczał park krajobrazowy z fontanną i altaną.
Po śmierci Kaliksta Ponińskiego pałac przeszedł w ręce Lubomirskich. Ostatnią właścicielką była Maria Eleonora z Zamoyskich Lubomirska. Obiekt został zdewastowany podczas działań wojennych w latach 1914–1920, a mimo prób remontu przed 1939 rokiem.
W czasie II wojny światowej Czerwonogród, ze względu na strategiczne położenie, stanowił ośrodek polskiej samoobrony przed atakami oddziałów OUN-UPA. W budynkach zamku, młyna, kościoła i Domu Ludowego schronienie znalazło około 1500 osób, w tym mieszkańcy okolicznych wsi. W nocy z 2 na 3 lutego 1945 roku oddziały UPA zaatakowały miejscowość, zabijając od 49 do 60 Polaków i podpalając zabudowania. Ofiary, w tym ksiądz Szczepan Jurasz i dwie siostry zakonne ze zgromadzenia szarytek, zostały pochowane w wapiennym dole na placu przykościelnym. Ocaleni z masakry ewakuowali się do Tłustego i Zaleszczyk.
Po II wojnie światowej zamek w Czerwonogrodzie popadł w całkowitą ruinę. Do dziś zachowały się jedynie mury obu baszt z uszkodzonymi attykami.
Fot. tyt.: źródło: Polona.pl
