Janowiec

Początki Janowca sięgają pierwszej połowy XIII stulecia, w którym to powstała wieś Syrokomla. Należącą w XV wieku do rodziny Janowskich wieś nabył hetman wielki koronny Mikołaj Firlej herbu Lewart. Z jego inicjatywy w latach 1508-1526 wzniesiono bastejową fortecę.

Renesansowy zamek obronny składał się z budynku bramnego z basteją, bastei północno-wschodniej, baszty wschodniej tzw. puntone oraz dwóch wież obronno-mieszkanych, połączone murami kurtynowymi ze strzelnicami.

Następcy Mikołaja stopniowo przekształcili janowiecką fortecę w mieszkalną rezydencję. Zmiany te zapoczątkował syn hetmana – Piotr Firlej. Jednak większa rozbudowa zamku nastąpiła w latach 1565–1575 dla Andrzeja Firleja. Pracami kierował włoski architekt Santi Gucci.

Pod koniec XVI stulecia, w wyniku koligacji rodzinnych, zamek w Janowcu znalazł się w rękach rodziny Tarłów. W latach 40. XVII wieku, z inicjatywy Jana Karola Tarły, przebudowano gruntownie zabudowania zamkowe wzniesione przez Firlejów.

W 1654 roku w wyniku ślubu córki Jana Karola Tarły, Barbary z Jerzym Sebastianem Lubomirskim, zamek w Janowcu znalazł się w rękach potężnego rodu Lubomirskich. Dwa lata później, w 1656 roku, został ograbiony i spalony przez wojska szwedzkie. Dopiero po 1689 roku Jan Dominik Lubomirski przystąpił do odbudowy i rozbudowy rezydencji w stylu barokowym. Pracami kierował architekt holenderski Tylman z Gameren.

W 1783 roku nowym właścicielem zamku w Janowcu został Mikołaj Junosza Piaskowski, jednak ani on, ani kolejni właściciele (m.in. Osławscy) nie byli w stanie utrzymać zamku. Osławscy wyprzedali pozostałe wyposażenie architektoniczne (przenosząc jego część do swoich siedzib w Oblasach i Warszawie). W połowie XIX stulecia zamek w Janowcu został opuszczony i zaczął popadać w ruinę, służąc jako źródło surowca budowlanego.

Na początku lat 20. XX wieku kolejni właściciele dóbr janowieckich, Ćwirko-Godyccy rozparcelowali majątek. W 1931 roku Leon Kozłowski kupił od Zieleniewskich zrujnowany zamek w Janowcu. Pomimo przeprowadzonych wysiłków nie był jednak w stanie zapobiec dalszej degradacji obiektu.

Janowiecki zamek z należącymi do niego gruntami był zbyt małym majątkiem, by objęła go powojenna reforma rolna. W efekcie Leon Kozłowski był jedynym w komunistycznej Polsce właścicielem zamku. Dopiero w 1975 roku rezydencja została zakupiona przez Muzeum Nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym, które po przeprowadzonych pracach remontowych i konserwatorskich utworzyło tu swój oddział.

Ilustracja tyt.: Konstanty Przykorski, źródło: Polona.pl

Jeśli podoba się Wam to, co czytacie – wesprzyjcie wirtualną kawą.