Ziemia bytowska wraz z kasztelanią słupską w 1. połowie XIII wieku znalazło się we władaniu książąt Pomorza Gdańskiego. Na początku XIV wieku ziemia bytowska znalazła się w czasowym władaniu margrabiów brandenburskich, którzy w 1317 roku przekazali ją książętom zachodniopomorskim. W 1321 roku książę wołogoski Warcisław IV nadał Bytów wraz z ziemią bytowską swojemu marszałkowi dworu Henningowi von Behr. Osiem lat później synowie marszałka sprzedali ziemię bytowską Zakonowi Krzyżackiego za 800 grzywien denarów pruskich.
Po włączeniu Bytowa do państwa zakonnego w tutejszym grodzie rozpoczął urzędowanie prokurator krzyżacki podlegający komturowi w Słupsku. Po likwidacji komturii słupskiej w 1342 roku, przeniesiono na krótko jej siedzibę do Bytowa. W 1354 roku Bytów stał się ponownie siedzibą prokuratora podporządkowanego początkowo komturii gdańskiej, a następnie bezpośrednio wielkiemu mistrzowi.
Po utrwaleniu swojej władzy na Pomorzu, Krzyżacy przystąpili w 1390 roku do wznoszenia w Bytowie murowanego zamku. Prace budowlane, nadzorowane przez krzyżackiego budowniczego Mikołaja Fellensteina, trwały do 1405 roku. W nowoczesnej jak na owe czasy warowni na stałe przebywało kilkunastu rycerzy wraz z giermkami i knechtami.
Po bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku zamek bytowski znalazł się w polskich rękach. Król Władysław Jagiełło przekazał go w lenno księciu słupskiemu Bogusławowi VIII, po przejściu na stronę polską. Warownia powróciła w ręce Zakonu po zawarciu w lutym 1411 roku I pokoju toruńskiego.
Na początku wojny trzynastoletniej, w lutym 1454 roku Bytów wraz z zamkiem został zajęty wojska gdańskie. Jednak w 1455 roku król Kazimierz Jagiellończyk nadał dożywotnio ziemię bytowską księciu pomorskim Erykowi II w zamian za wsparcie w walce z Zakonem. W 1460 roku książę nie dotrzymał umowy z królem i przekazał zamek bytowski Zakonowi. Ziemia bytowska ponownie znalazła się w rękach księcia Eryka II po jej wykupieniu z rąk krzyżackich tuż przed zawarciem II pokoju toruńskiego w 1466 roku.
Bytowska warownia pozostawała w rękach książąt zachodniopomorskich do 1637 roku. Po podpisaniu w 1526 roku aktu lennego między księciem pomorskim Jerzym I a królem Zygmuntem Starym, zamek bytowski uzyskał status jednej z rezydencji książęcych. W 2. połowie XVI wieku nastąpiła największa rozbudowa zamku na potrzeby książęcej rezydencji. Uporządkowano wówczas dziedziniec zamkowy oraz wzniesiono Dom Książęcy oraz Kancelarię Książęcą. Ostatnią inwestycją książęcą było wzniesienie Domu Wdów na początku XVII wieku przez księcia Bogusława XIV.
Zamek bytowski został poważnie zniszczony w latach 1628-1629 przez wojska cesarskie (podczas wojny trzydziestoletniej). Odrestaurowany przez księżnę Annę stał się jej rezydencją. Po śmierci księcia Bogusława XIV ziemia bytowska została włączona do Korony, w imieniu której starostwo objął wojewoda malborski Jakub Wejher.
Podczas II wojny polsko-szwedzkiej zamek bytowski doznał poważnych zniszczeń. W 1656 roku Szwedzi wysadzili Wieżę Prochową. Dalszych zniszczeń spowodował pożar książęcej rezydencji.
W 1656 roku ziemia bytowska przeszła w ręce elektra brandenburskiego Fryderyka Wilhelma I w zamian za pomoc militarną w wojnie ze Szwedami. Mimo wysiłków książąt brandenburskich i pruskich, bytowska warownia nie powróciła do swej świetności. Zamek był mozolnie odbudowywany i przebudowywany. Ostatnią inwestycją było wzniesienie budynku sądu i urzędu podatkowego. W następnych latach zamek pozbawiony należytej opieki popadł w ruinę. Rozebrano wówczas część zabudowań.
Po I rozbiorze Polski w 1772 roku zamek ulegał dalszym rozbiórkom. W połowie XIX wieku skrzydło wschodnie zaadaptowano na więzienie, a na terenie przedzamcza wzniesiono nowy budynek na potrzeby sądu. W latach 30. XX wieku rozpoczęto na zamku prace remontowe według projektu B. Eberharda. Po II wojnie światowej przez kilkanaście lat na zamku mieściły się magazyny. Dopiero w latach 60. XX wieku przystąpiono do szeroko zakrojonych prac archeologicznych i rekonstrukcyjnych. Obecnie na zamku bytowskim mieszczą się m.in. Muzeum Zachodniokaszubskie i hotel.
Fot. tyt.: Jan Bułhak, źródło: Polona.pl
Jeśli podoba się Wam to, co czytacie – wesprzyjcie wirtualną kawą.
