Świecie

Zamek w Świeciu

Świecie jest jednym z najstarszych miast pomorskich, założonym pierwotnie na wysokim brzegu Wisły, prawdopodobnie w okolicy późniejszego klasztoru bernardynów. Pierwsze wzmianki o miejscowości, będącej wówczas jedną z siedzib księcia Grzymisława, pojawiają się w 1198 roku. W 1243 roku, po zdobyciu przez Zakon Krzyżacki pobliskiego grodu w Sartowicach, książę pomorski Świętopełk II przeniósł gród świecki na półwysep położony w widłach Wisły i Wdy. Nie uchroniło to miejscowości przed jej zajęciem w 1309 roku przez Krzyżaków i przyłączeniem wraz z całym Pomorzem Gdańskim do swojego państwa.

Zamek w Świeciu
Zamek krzyżacki w Świeciu (zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego)

Około 1320 roku Zakon Krzyżacki utworzył w Świeciu komturię, w której skład wchodziły tereny położone na północny zachód od miejscowości wraz z zamkami w Nowym Jasińcu i Gródku. W 1335 roku komtur świecki Konrad Bruningscheim rozpoczął budowę dwuczłonowego zamku konwentualnego. Prace budowlane trwały do 1350 roku, chociaż niektóre z nich trwały do końca XIV wieku.

W lipcu 1410 roku, po bitwie pod Grunwaldem, wojska polskie nie zdołały opanować zamku w Świeciu. Zajęły wyłącznie miasto, którego zrządzanie król Władysław Jagiełło przekazał staroście bydgoskiemu rycerzowi Dobiesławowi Puchale herbu Wieniawa.

W 1433 roku maszerujące na Gdańsk wojska polskie i husyckie ominęły dobrze przygotowany do obrony zamek w Świeciu. W tym czasie znaczną część załogi zamku stanowili wynajęci polscy marynarze.

Reklamy

Na początku lutego 1454 roku, ze względu na nieliczną załogę oraz nieprzygotowanie zamku do obrony, komtur świecki Eckard von Gonszrode opuścił warownię ze skarbcem i wyjechał do Malborka, a następnie do Niemiec. Siły Związku Pruskiego 6 lutego rozpoczęły oblężenie zamku, którego nieliczna załoga dowodzona przez komtura domowego skapitulowała dwa tygodnie później. Zarządzanie zamkiem świeckim przekazano biskupowi włocławskiemu.

Zamek w Świeciu
Zamek krzyżacki w Świeciu (fot. J. Bułhak, źródło: Polona.pl)

W dniu 10 lipca 1455 roku krzyżacki oddział zaciężnych dowodzony przez komtura gniewskiego zdobył miasto Świecie, podpalając je i zabijając jego burmistrza. W tym czasie zamek świecki wraz z zamkiem w pobliskim Osieku (należącym wówczas do komturii świeckiej) były dzierżawione przez wojewodę brzeskiego Mikołaja Szarlejskiego i podkomorzego dobrzyńskiego Jana Kościeleckiego. Następnie warownia w Świeciu przeszła jako królewska nagroda w ręce czeskiego najemnika Oldrzycha Czerwonki, który rozpoczął ścisłą kontrolę żeglugi na Wiśle, rekwirując wiele krzyżackich ładunków. Spowodowało to atak zaciężnych krzyżackich dowodzonych przez Bernarda Szumborskiego. W wyniku zdrady jednego z członków załogi zamku w nocy z 10 na 11 listopada 46-osobowy oddział zaciężnych zdobył zamek wysoki. W czerwcu 1461 roku siły związkowe opanowały zamek, jednak wieża główna pozostała w rękach krzyżackich do października. Po 11 miesiącach obrony załoga krzyżacka skapitulowała, a zamek w Świeciu został przejęty przez mieszczan toruńskich. Od tej chwili aż do 1520 roku zamek wysoki należał do miasta Torunia, a na przedzamczu rozpoczęli urzędowanie starostowie królewscy.

Reklamy

W 1520 roku miasto Toruń, w zamian za zamek bierzgłowski, przekazało zamek w Świeciu królowi Zygmuntowi Staremu. W połowie XVI stulecia staraniem starosty Jerzego Konopackiego świecka warownia została odnowiona Jednak w trakcie „potopu” szwedzkiego została spalona i częściowo zburzona przez najeźdźcę. Od tego czasu zamek zaczyna popadać w ruinę. Na przełomie XVIII i XIX wieku przeprowadzono częściową rozbiórkę murów zamkowych, pozostałą część wykorzystując na cele magazynowe. W 1843 roku wstrzymano rozbiórkę zamkowych murów, a w 1859 roku rozpoczęto prace zabezpieczające, prowadzone także w okresie międzywojennym oraz po II wojnie światowej. Obecnie pokrzyżacki zamek w Świeciu zachowany jest w formie trwałej ruiny.

Fot. tyt.: zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego

Jeśli podoba się Wam to, co czytacie – wesprzyjcie wirtualną kawą.

Postaw mi kawę na buycoffee.to