W XII i XIII wieku Tarczek był głównym ośrodkiem posiadłości biskupów krakowskich na ziemi świętokrzyskiej. Na początku XIV stulecia biskup krakowski Bodzanta wzniósł nad rzeką Psarką drewniany dwór, który szybko uległ zniszczeniu.
W II połowie XIV wieku z inicjatywy biskupa krakowskiego Floriana z Mokrska w Bodzentynie wzniesiono murowany zamek z czworoboczną wieżą w północno-zachodnim narożu. Całość otoczono fosą i połączono z murami miejskimi.
19 czerwca 1410 roku na dworze biskupim zatrzymał się król Władysław Jagiełło, udający się na koncentrację przed bitwą pod Grunwaldem. Przyjął wówczas na zamku posłów książąt pomorskich.
Po pożarze Bodzentyna z 1413 roku Zbigniew Oleśnicki rozbudował biskupie założenie, wznosząc gotyckie skrzydło północne. Pod koniec XV wieku kardynał Fryderyk Jagiellończyk dobudował od wschodu nowe reprezentacyjne skrzydło mieszkalne z wieżyczkami.
W 1572 roku biskup Franciszek Krasiński rozpoczął przebudowę gotyckiego zamku, którą ukończył biskup Piotr Myszkowski. Zamek nabrał wówczas cech renesansowych. Wzniesiono wówczas wykusz na kaplicę zamkową, krużganki oraz domy dla gości i służby. Po 1607 roku z inicjatywy biskupa Piotra Tylickiego wzniesiono skrzydło południowe i budynek bramny.
Ostatnia znacząca przebudowa zamku miała miejsce w latach 1657-1691 z inicjatywy biskupów: Jakuba Zadzika, Piotra Gembickiego, Piotra Tylickiego, Marcina Szyszkowskiego, Andrzeja Trzebickiego i Jana Małachowskiego. Budowla uzyskała wówczas formę barokową na planie zbliżonym do podkowy. Zamek nabrał wówczas charakter wygodnej rezydencji pałacowej, która nie posiadała już cech obronnych.
Znaczenie zamku w Bodzentynie zaczęło maleć po 1642 roku, w którym ukończono budowę nowego pałacu biskupów krakowskich w Kielcach.
W 1789 roku Sejm Czteroletni zadecydował o upaństwowieniu biskupich dóbr. Zamek w Bodzentynie przekształcono na spichlerz i szpital wojskowy. W 1814 roku został ostatecznie opuszczony, stając się m.in. źródłem darmowego budulca dla okolicznej ludności. Dopiero w 1902 roku dawną rezydencję biskupią poddano ochronie, jednak nie powróciła ona już do dawnej świetności. Obecnie mury zamkowe zabezpieczono, jako trwałą ruinę.
Fot. tyt.: Narodowe Archiwum Cyfrowe
