Wchodzące w skład dóbr biskupów płockich na ziemi chełmińskiej Papowo w 1222 roku zostało podarowane biskupowi pruskiemu Chrystianowi. Kilka lat później, bo już w 1231 roku znalazło się w rękach Zakonu Krzyżackiego. Pod koniec lat 70. XIII wieku, prawdopodobnie ze względów ekonomicznych, Krzyżacy rozpoczęli organizację komturii w Papowie. W tym czasie rozpoczęto budowę warowni, która trwała do początków XIV stulecia. Pierwszym komturem papowskim, wzmiankowanym w 1284 roku, był brat Aleksander.
Zamek w Papowie był siedzibą komturstwa do czasu bitwy pod Grunwaldem w lipcu 1410 roku, podczas której zginął ostatni komtur Wilhelm von Rosenberg. Po bitwie zamek został zajęty przez rycerstwo ziemi chełmińskiej, jednak jeszcze w tym samym roku powrócił we władanie Zakonu. Prawdopodobnie ze względu na brak kadr komturstwem papowskim zarządzał wójt z Lipienka. Na przełomie 1416 i 1417 roku powołano w Papowie prokuratorię, funkcjonującą do wybuchu wojny trzynastoletniej w 1454 roku.
Podczas wojny „golubskiej” w czerwcu 1422 roku wojska króla Władysława Jagiełły obozowały w pobliżu Papowa, jednak nie podjęły się zaatakowania dobrze przygotowanego do obrony zamku.
Na początku powstania antykrzyżackiego, w lutym 1454 roku papowski zamek został zajęty przez siły Związku Pruskiego oraz czeskie oddziały najemne dowodzone przez rycerza pruskiego Ottona Machwica. W styczniu 1458 roku został zdobyty przez krzyżackie wojska zaciężne dowodzone przez Bernarda Szumborskiego, jednak wkrótce został odbity przez wojska polskie dowodzone przez Piotra z Szamotuł.
Po zawarciu w październiku 1466 roku II pokoju toruńskiego Papowo wraz z zamkiem i całą ziemią chełmińską zostało przyłączone do Polski, stając się własnością królewską. W 1505 roku król Aleksander Jagiellończyk nadał miejscowość wraz z przyległymi dobrami biskupom chełmińskim, w których rękach pozostawała do I rozbioru Polski w 1772 roku. Zniszczona warownia straciła znaczenie militarne i była wykorzystywana w celach gospodarczych. Rozpoczęła się wówczas jej powolna destrukcja.
W XVII wieku materiał budowlany pozyskany z rozbiórki murów zamkowych był wykorzystywany m.in. do budowy seminarium duchownego w Chełmży. W 1676 roku lustrator opisał zamek murowany manierą krzyżacką, zrujnowany, bez dachów, posów, drzwi, okien; pieców nie masz, tylko same ściany stoją i to miejscami poobalane; rezydencji żadnej w nim nie masz. W 1772 roku, po konfiskacie dóbr biskupich na podstawie decyzji króla pruskiego Fryderyka Wielkiego, zrujnowany zamek papowski przeszedł na własność państwa pruskiego.
Z dawnego zamku krzyżackiego obecnie zachowały się mury skrzydła północnego, fragmenty murów skrzydła wschodniego i zachodniego oraz fragmenty przyziemia skrzydła południowego.
Fot. tyt.: zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego
Jeśli podoba się Wam to, co czytacie – wesprzyjcie wirtualną kawą.
