Początki zamku w Nowym Sączu sięgają połowy XIV wieku, kiedy to został wzniesiony z inicjatywy króla Kazimierza WIelkiego w północno-zachodnim narożu miasta, włączając go w system obronny murów miejskich. Oddzielony od miasta fosą oraz murem z bramą był siedzibą kasztelanii, urzędu grodzkiego i starosty grodowego.
W 1370 roku gościł w zamku sądeckim Ludwik Węgierski, zdążający do Krakowa na koronację. Jesienią 1384 roku w drodze na Wawel zatrzymała się Jadwiga Andegaweńska, koronowana 16 października przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzantę na króla Polski. Częstym gościem zamku sądeckiego był król Władysław Jagiełło, który w Nowym Sączu tworzył z księciem litewskim Witoldem plany przed wojną z zakonem krzyżackim.
W kolejnych wiekach polscy władcy rzadziej gościli na zamku w Nowym Sączu, a warownia stała się głównie siedzibą starostów. W XVII wieku pożary, zniszczenia w trakcie potopu szwedzkiego oraz konsekwencje kryzysu gospodarczego spowodowały powolny upadek zamku. W 1768 roku kolejny pożar, wywołany nieostrożnością konfederatów barskich, zniszczył warownię.
W 1784 roku zaborcze władze austriackie odbudowały częściowo wyremontowano zabudowania zamkowe, planując je wykorzystać na biura policji. W sierpniu 1813 roku powódź podmyła zamkową skarpę, w wyniku czego osunęło się zachodnie skrzydło zamku. Pozostałą część zaadaptowano w 1838 roku na koszary i magazyny wojskowe, a w 1846 roku przekształcono na więzienie. W 1848 roku zamek przejęło miasto, które z powodu braku funduszy na remont wynajęło go wojsku austriackiemu na magazyny mundurów i broni.
Do częściowej odbudowy zamku z restauracją baszty doszło w 1905 roku. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę i przeprowadzeniu prac konserwatorskich w murach zamku otwarto Muzeum Ziemi Sądeckiej.
Podczas II wojny światowej Niemcy zamienili zamek w koszary i skład amunicji. W 1945 roku niewielki oddział Batalionów Chłopskich pod dowództwem Tadeusza Dymela wysadziło niemiecki skład amunicji. W wyniku eksplozji królewska warownia uległa prawie całkowitemu zniszczeniu.
W latach 50. odrestaurowano renesansową Basztę Kowalską oraz fragment murów obwodowych z attykami.
Fot. tyt.: zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego
Jeśli podoba się Wam to, co czytacie – wesprzyjcie wirtualną kawą.
