Chełmno

Chełmno

Pierwsze wzmianki o grodzie kasztelańskim w Chełmnie (castrum Colmen) pochodzą z 1132 roku. W 1222 roku chełmiński gród stał się własnością biskupa Chrystiana prowadzącego działalność misyjną na terenie Prus. W 1230 roku, po wyjeździe biskupa do Zantyru nad Nogatem, Chełmno zostało przejęte przez Zakon Krzyżacki, który wzniósł tu murowany zamek.

Chełmno
Plan średniowiecznego miasta wg C. Steinbrechta

Usytuowany na skraju Wysoczyzny Chełmińskiej zespół zamkowy położony był w północno-zachodniej części miasta, od którego był oddzielony murem i fosą. Składał się z dwukondygnacyjnego domu konwentu, dwóch flankujących go czworobocznych wież obronnych oraz kaplicy. Pomimo swej odrębności był ściśle powiązany z fortyfikacjami miasta.

Od 1233 roku w chełmińskim zamku miał swoją siedzibę mistrz krajowy (Landmeister), będący bezpośrednim przedstawicielem wielkiego mistrza Zakonu. Pierwszym pruskim mistrzem krajowym, urzędującym w latach 1233-1237 był Herman von Balk, późniejszy inflancki mistrz krajowy. W połowie XIII wieku pojawił się przejściowo urząd komtura chełmińskiego, jednak zanikł on po kilkudziesięciu latach.

W 1243 roku, podczas pierwszego powstania pruskiego, chełmińska warownia wytrzymała oblężenie pruskiego plemienia Pomezanów. Jednakże rok później książę gdański Świętopełk zdobył miasto i je spalił.

W 1265 roku mistrz krajowy Ludwik von Baldersheim sprowadził ze Śląska zakon cysterek. Z ich inicjatywy nad kaplicą został wzniesiony kościół św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty. Prawdopodobnie po likwidacji urzędu pruskiego mistrza krajowego cysterki przejęły pokrzyżacki zamek, dostosowując go do własnych potrzeb.

Chełmno
Klasztor pocysterski w Chełmnie (źródło: Polona.pl)

W połowie XIV wieku, po przeniesieniu się cysterek do Królewca, chełmiński zespół klasztorny został przejęty przez benedyktynki, które założyły tu szkołę żeńską, bibliotekę i dom starców. Zabudowania klasztorne pozostawały w ich posiadaniu do czasu kasaty zakonu w 1821 roku. W tym też roku klasztor został przejęty przez Siostry Miłosierdzia św. Wincentego, które w 1878 roku wzniosły na jego terenie szpital. Obecnie w klasztorze funkcjonuje, prowadzony przez siostry, dom opieki dla osób niepełnosprawnych.

Z dawnego zamku krzyżackiego w Chełmnie do naszych czasów zachował się przebudowany w XIX wieku dom konwentu, kościół wzniesiony przez cysterki oraz tzw. wieża Mestwina (w której, według legendy, był więziony syn księcia gdańskiego Świętopełka). Na terenie obecnego klasztoru znajdują się także mury miejskie oraz jedna z bram, zwana Merseburską (obecnie zamurowana).

Il. tyt.: Georg Friedrich Steiner, „Das Merkwürdigste in bey und um Thorn Zeichnungen” (źródło: Polona.pl)

Jeśli podoba się Wam to, co czytacie – wesprzyjcie wirtualną kawą.

Postaw mi kawę na buycoffee.to