W zachodniej części Wyżyny Podolskiej, na wysokim płaskowyżu opadającym ku rzece Strypie, położony jest Buczacz, będący jedną z najstarszych miejscowości Podola.
Chociaż nie ma zgodności co do daty powstania miejscowości, to jednak należy przypuszczać, że na terenie Buczacza istniała słowiańska osada wchodząca do 1340 roku w skład Księstwa Halicko-Wołyńskiego. W 2. połowie XIV wieku w posiadanie Buczacza wszedł Michał Awdaniec herbu Abdank (protoplasta Buczackich), który ufundował miejscowy kościół parafialny oraz wybudował zamek. Położoną na trójkątnym cyplu warownię wzniesiono z jasnego i czerwonego piaskowca na wapiennej zaprawie.
W 1501 roku zmarł ostatni z rodu, wojewoda ruski Jan Buczacki. Dzięki małżeństwu jego córki Katarzyny Buczacz znalazł się w rękach Tworkowskich, którzy przyjęli nazwisko Buczackich.
Na początku XVII stulecia Buczacz znalazł się w rękach Potockich. Maria Mohylanka, żona Stefana Potockiego, rozbudowała warownię o część południową z dwiema półkolistymi bastejami od wschodu i zachodu, które flankowały kurtynę południową. Na murach obronnych od wewnątrz widoczne są kamienne wsporniki, dźwigające dawniej drewniane ganki strzelnicze.
Wewnątrz obwodu zamkowego, wzdłuż wschodniej linii murów, wzniesiono renesansowy budynek mieszkalny z arkadowymi krużgankami. Mieściła się w nim także brama wjazdowa na wysokości pierwszego piętra z mostem zwodzonym i pochylnią.
W XVII stuleciu zamek w Buczaczu odparł liczne najazdy kozackie, tatarskie, tureckie i moskiewskie, dając jednocześnie schronienie okolicznej ludności. W 1676 roku, podczas wojny z Turcją, zamek został zdobyty i zniszczony przez Turków. Wzmianki z 1684 roku informują, że zamek został jednak wkrótce odbudowany przez ówczesnego właściciela Buczacza Jana Potockiego, wojewodę bracławskiego.
W połowie XVIII wieku warownia buczacka była już opuszczona i zaniedbana. W 1772 roku Buczacz znalazł się w zaborze austriackim, a w XIX stuleciu zabudowania zamkowe zaczęto sukcesywnie rozbierać na materiał budowlany. Do dzisiaj zachowały tylko fragmenty murów południowych i wschodniej bastei, a także fragmenty pałacu z ciosami piaskowcowymi na narożach i z otworami okien.
Fot. tyt.: Polona.pl
Jeśli podoba się Wam to, co czytacie – wesprzyjcie wirtualną kawą.
