W północno-wschodniej części miejscowości Olesko, na szczycie stromego wzniesienia, znajduje się zamek wzniesiony przez Sienieńskich. Położny pośród bagien i stawów należał m.in. do Daniłowiczów, Sobieskich i Rzewuskich.
Wzniesiona prawdopodobnie na przełomie XII i XIV wieku oleska warownia pojawia się na kartach historii w 1327 roku jako własność księcia halicko-wołyńskiego Bolesława Jerzego II. W trakcie wojny ze Świdrygiełłą w 1432 roku zamek został zdobyty przez Władysława Jagiełłę, który przekazał go Janowi z Sienina.
Zamek oleski pozostawał w posiadaniu Sienieńskich do 1511 roku, kiedy to przeszedł w ręce rodziny Hubertów i Kamienieckich. Zniszczona w 1512 roku przez Tatarów warownia została odbudowana przez Fryderyka Huberta.
Na początku XVII wieku Olesko znalazło się w rękach Daniłowiczów, które w 1605 roku Jan Daniłowicz wybrał na stałą siedzibę. Oleska warownia została wówczas rozbudowana w renesansową rezydencję magnacką.
Po wygaśnięciu rodu Daniłowiczów dobra oleskie na krótko znalazły się w rękach Koniecpolskich. Wkrótce, bo już w 1682 roku znalazł się we władaniu Sobieskich. Niszczony i dewastowany w XVII w. przez Kozaków, Tatarów i Turków z inicjatywy Marii Kazimiery zamek oleski został odrestaurowany w latach 1683-1687.
W 1719 roku spadkobiercy Jana III sprzedali Olesko Rzewuskim. Seweryn Józef Rzewuski, wojewoda wołyński, przekształcił zamkowe wnętrza oraz park założony na stokach wzgórza. Po bezpotomnej śmierci Seweryna w 1754 roku jego brat Wacław Rzewuski opuścił Olesko, przenosząc całą spuściznę do swojej siedziby w pobliskich Podhorcach.
W 2. połowie XVIII wieku zaniedbany zamek oleski popadł w ruinę. W 1796 roku zdewastowana warownia została zakupiona na licytacji przez Aleksandra Zielińskiego. Jego córka po wyjściu za mąż za Lityńskiego wniosła mu ją w posagu. Nowi właściciele nie byli w stanie z przyczyn ekonomicznych powstrzymać dalszej degradacji zamku.
Warownia oleska, znajdująca się w granicach zaboru austriackiego, została w 1882 roku wykupiona od rządu austriackiego przez Komitet Opieki nad Zamkiem w Olesku. Rozpoczęte wówczas prace konserwatorskie trwały do wybuchu I wojny światowej. W trakcie prac wzmocniono zamkowe mury, wykonano nowe dachy, nowe stropy i podłogi.
Podczas I wojny światowej zamek w Olesku został poważnie zniszczony. Stacjonujące na zamku wojska rosyjskie oraz okoliczni mieszkańcy ograbili zamkowe wnętrza. Powyrywano m.in. okna, drzwi, posadzki, zniszczono malowidła ścienne, dekoracje. W okresie dwudziestolecia międzywojennego pod kierunkiem Witolda Minkiewicza opracowano program odbudowy zamku po dewastacjach z czasów wojny. Prace pod kierunkiem Alfreda Majewskiego trwały do 1939 roku, kiedy to przerwał je wybuch II wojny światowej. W 1955 roku podjęto prace przy rekonstrukcji warowni. Po trwającej kilka lat odbudowie od 1969 roku w zamku mieści się filia Lwowskiej Galerii Sztuki.
Fot. tyt.: E. Trzemeski, źródło: Polona.pl
Jeśli podoba się Wam to, co czytacie – wesprzyjcie wirtualną kawą.
