Położony na północ od ciechanowskiego rynku książęcy zamek jest jedną z największych średniowiecznych warowni na Mazowszu. Jej kres położył w XVII stuleciu potop szwedzki.
Pierwsza wzmianka o położonym na pograniczu Mazowsza i Prus Ciechanowie pojawia się w 1155 roku w tzw. dokumencie mogileńskim. Ze względu na swoje nadgraniczne położenie, znajdujący się na Farskiej Górze gród był często najeżdżany początkowo przez Prusów i Litwinów, a później także przez Krzyżaków.
Budowę murowanego zamku rozpoczęto w 2. połowie XIV wieku. Wzniesione na planie regularnego czworoboku (o wymiarach 48 x 57 m) założenie zamkowe obejmowało dwie cylindryczne wieże narożne (flankujące kurtynę południową z bramą wjazdową) oraz dwukondygnacyjny pałac książęcy. W przyziemiu pałacu znajdowały się pomieszczenia gospodarcze, a na piętrze – sale reprezentacyjne.
W 1467 roku w wyniku pożaru Ciechanów wraz z książęcą rezydencją uległ poważnym zniszczeniom. Zarówno miasto, jak i warownię, szybko odbudowano. Podczas odbudowy zamek został znacznie unowocześniony. Podwyższono wówczas mury obronne i wieże oraz dobudowano piętro pałacu. Zlikwidowano także starą bramę, przebijając nową w południowej części muru zachodniego. Wzdłuż kurtyny południowej wzniesiono ciąg murowanych budynków, natomiast do kurtyny wschodniej i zachodniej zostały dostawione drewniane budynki gospodarcze.Wzdłuż kurtyny południowej wzniesiono ciąg murowanych budynków, natomiast do kurtyny wschodniej i zachodniej zostały dostawione drewniane budynki gospodarcze.
W 1526 roku, po śmierci ostatniego księcia mazowieckiego Janusza III, Ciechanów wraz z Mazowszem został przyłączony do Korony. Ciechanowska warownia została przekazana królowej Bonie, której nadano na Mazowszu rozległe dobra jako tzw. oprawę wdowią. Dzięki królowej zamek przeżywał okres swojej świetności. Został wówczas przebudowany na jej renesansową rezydencję.
Po opuszczeniu Polski przez Bonę na zamku w Ciechanowie urzędowali starostowie, którzy sprawowali tu rządy grodzkie. Przechowywano także archiwum grodzkie oraz organizowano sejmik ziemski.
W czasie „potopu” Szwedzi obrócili zamek w ruinę. Nie powiodły się, podejmowane w XVIII wieku, próby ratowania warowni. Ostatecznie u schyłku stulecia zamek opuszczono, a władze pruskie rozebrały gotycką budowlę na materiał budowlany m.in. dla wznoszonego w pobliskiej Opinogórze browaru. W 1. połowie XIX wieku ruiny ciechanowskiego zamku znalazły się w rękach rodziny Krasińskich.
W XIX wieku ciechanowski zamek stał się celem wycieczek znanych pisarzy i malarzy epoki. Po II wojnie światowej przeprowadzono na zamku prace konserwatorskie i udostępniono go zwiedzającym w formie „trwałej ruiny”.
Fot. tyt.: zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego
Jeśli podoba się Wam to, co czytacie – wesprzyjcie wirtualną kawą.
