W XII wieku na terenie dzisiejszej wsi Tum znajdował się drewniano-ziemny gród książęcy. Po przyłączeniu księstwa łęczyckiego do Korony, z inicjatywy Kazimierza Wielkiego w 2. połowie XIV wieku został wniesiony w obecny zamek. Stanął na sztucznym wzniesieniu otoczonym fosą, zasilaną wodami rzeki Bzury. Niemal w całości został zbudowany z czerwonej cegły, osadzony na kamiennych fundamentach. Otoczona 10-metrowymi murami warownia obejmowała dwukondygnacyjny budynek mieszkalny, budynek bramny i masywną wieżę. Zaraz po ukończeniu budowy stał się rezydencją Kazimierza Wielkiego, a następnie siedzibą starosty łęczyckiego.
W 1406 roku zamek został spalony przez Krzyżaków, jednak szybko został odbudowany. W 1409 roku przybył tu Władysław Jagiełło, by wziąć udział w naradzie, na której podejmowano decyzje w związku ze zbliżającą się wojną z Zakonem. W 1410 roku po bitwie pod Grunwaldem więziono tu jeńców wojennych, oczekujących na dostarczenie okupu. W następnych latach czterokrotnie odbywały się tu sejmy (1420, 1448, 1454 i 1462), a zamek stał się siedzibą następnego króla, Kazimierza Jagiellończyka, podczas kolejnej wojny z Zakonem (1454-1466).
W 2. połowie XV wieku na zamku wybuchł olbrzymi pożar, który zrujnował całą budowlę. W latach 1563-1565, podskarbi koronny, a zarazem starosta łęczycki, Jan Lutomirski, przeprowadził generalny remont zamku. Kolejne klęski dotknęły warownię w XVII w. Szalejące w mieście pożary i zaraza ułatwiły wojskom szwedzkim w 1655 roku zdobycie zamku, bronionego przez załogę pod dowództwem starosty Jakuba Olbrychta Szczawińskiego. W czasie działań wojennych zamek kilkakrotnie przechodził z rąk do rąk, ale ostatecznie w październiku 1656 roku został odbity przez wojska polskie. Jednak w 1705 roku, podczas wojny północnej zamek został całkowicie zdewastowany przez Szwedów.
W XVIII i XIX wieku władze pruskie próbowały zabezpieczyć ruiny, ale nie powstrzymało to postępującego niszczenia i doszło do zawalenia się wieży bramnej oraz częściowo drugiej wieży zamkowej. Przez kolejne lata okoliczni mieszkańcy wykorzystywali pozostałości zamku jako źródło materiałów budowlanych. Po zakończeniu II wojny światowej, zamek stał się siedzibą hufca harcerskiego, a w 1964 roku, przystąpiono do jego odbudowy, wznosząc tzw. Dom Nowy i częściowo rekonstruując zniszczone fragmenty budowli.
Fot. tyt.: Narodowe Archiwum Cyfrowe
