W średniowieczu Sanok był ważnym ośrodkiem administracyjnym i obronnym, położonym między Przemyślem a Węgrami. Najstarsza pisana wzmianka o grodzie sanockim pochodzi z Latopisu Hipackiego. Informowano w niej, że w 1150 roku pojmano sanockiego posadnika (zarządcę) Jasza przez wojska króla węgierskiego Gejzy II, który przeszedł Góry i wziął gród Sanok. Jednak tę informację należy odnosić do grodu funkcjonującego w pobliskiej Trepcza. W 1339 roku Jerzy II Trojdenowicz wydał dla Sanoka przywilej lokacyjny na prawie magdeburskim.
W 1340 roku król Kazimierz Wielki wkroczył zbrojnie na ziemie ruskie, przyłączając je do Korony. W 1366 roku władca potwierdził wcześniej nadane prawa magdeburskie. W tym okresie na wzgórzu zamkowym, na miejscu wcześniejszego grodu, powstał drewniano-murowany zamek. Podczas swego panowania król gościł na sanockim zamku zaledwie trzykrotnie. Kilkakrotnie przebywał w Sanoku książę Władysław Opolczyk, fundator klasztoru franciszkanów w tym mieście.
W czasie panowania króla Władysława Jagiełły, sanocki zamek był miejscem królewskiego skandalu. W dniu 2 maja 1417 roku w jego murach odbyła się uczta weselna władcy z nowo poślubioną wybranką — Elżbietą Granowską. Dla czwartej i ostatniej żony Jagiełły, królowej Zofii Holszańskiej, sanocki zamek był ostatnim domem aż do jej śmierci w 1461 roku. W tym okresie przeprowadzono na zamku prace remontowe umocnień zamkowych. Wspomniane są m.in. parkany i ostrokoły oraz „wieża gliniana”.
Z polecenia króla Zygmunta Starego marszałek Mikołaj Wolski gruntownie przebudował w latach 1523-1548 gotycki zamek na renesansową warownię. Inwentarz z 1548 roku wymienia m.in. budynek główny, spichlerz, zbrojownię, dwie bramy i most zwodzony. Pod koniec XVI stulecia zamek rozbudowano, wznosząc skrzydło południowe. Z kolei na przełomie XVI i XVII wieku dobudowano skrzydło północne.
Na początku XVII wieku ze względu na brak środków sanocki zamek zaczął ulegać dewastacji. Szlachta podczas sejmików w 1616 i 1618 roku domagała się jego naprawy. W 1636 roku część nieremontowanego zamku runęła do Sanu. Ostatecznie przez całe XVII i XVIII stulecie postępowała degradacja sanockiej warowni. Upadek zamku nastąpił w XIX wieku, kiedy to władze austriackie rozebrały część zabudowań. W 1912 roku rozebrano skrzydło południowe.
W latach międzywojennych na zamku powołano Muzeum Ziemi Sanockiej. We wrześniu 1939 roku zamek został splądrowany. 5 lat później niemieckie władze okupacyjne wywiozły najcenniejsze zbiory, których część odnaleziono w okolicach Legnicy.
Po zakończeniu II wojny światowej przeprowadzono gruntowne prace remontowe i adaptacyjne na potrzeby Muzeum Historycznego. W odbudowanym skrzydle bocznym znajduje się galeria prac Zdzisława Beksińskiego.
Fot. tyt.: A. Friedrich, źródło: Polona.pl
Jeśli podoba się Wam to, co czytacie – wesprzyjcie wirtualną kawą.
