Bolków

W połowie XIII wieku książę Bolesław II Łysy, zwany Rogatką, rozpoczął budowę zamku w Bolkowie, którą ukończył w latach 1277-1293 jego syn Bolko I. Polityka Bolka I doprowadziła do rozbudowy warowni chroniących przejść przez masyw Sudetów oraz utrzymania niezależności księstwa świdnicko-jaworskiego do końca XIV stulecia.

Bolków
Zamek w Bolkowie (staloryt T. Blätterbauer/Biblioteka Narodowa)

W latach 1301-1368 za panowania książąt Bernarda świdnickiego i Bolka II Małego zamek został powiększony. Według historyków zamek pełnił funkcję skarbca od czasów Bolka II, przez około 100 lat, później został przeniesiono do Pragi. Bolko II był bezdzietny, dlatego adoptował córkę zmarłego brata Henryka, Annę i ustanowił ją dziedziczką księstwa. W maju 1353 roku odbył się ślub Anny z królem czeskim Karolem IV. W lipcu tego roku Bolko zapisał Bolko II Annie i Karolowi IV swoje księstwo, pod warunkiem, że będzie mógł nim władać do swojej śmierci. W 1392 roku zamek przeszedł na własność królów czeskich.

W 1444 roku Bolków został zniszczony przez husytów, ale zamek oparł się ich atakom. W 1463 roku król czeski Jerzy z Podiebradów osadził w zamku rycerza Jana z Czernej, który zasłynął w okolicy z rozbojów. Stało się to powodem zorganizowania przez mieszczan wrocławskich i świdnickich zbrojnej wyprawy na zamek w 1468 roku pod przywództwem Guncela II Świnki. W 1491 roku oblegał zamek król czeski Władysław II Jagiellończyk.

Na początku XVI wieku zamek za sprawą króla Ferdynanda I zostaje przekazany biskupowi wrocławskiemu Jakobowi von Salza. W latach 1539-1540 zamek pod kierownictwem lombardzkiego architekta Jakuba Parra został przebudowany. Powiększono przede wszystkim obszar warowny. Wybudowano, otoczone murami i bastejami, dziedzińce w części południowo-zachodniej oraz od strony miasta. Umocnienia te połączono z dwiema basztami miejskimi.

Po śmierci biskupa w 1543 roku zamek w Bolkowie przechodzi jako lenno na jego rodzinę. Od 1570 roku właścicielem zamku jest Matthiasa von Logau. W 1596 roku zamek przechodzi w ręce rodu Zedlitz.

Bolków
Zamek w Bolkowie (staloryt ze zbiorów Biblioteki Narodowej)

Podczas wojny trzydziestoletniej zamek w Bolkowie był bezskutecznie oblegany przez wojska szwedzkie, które zajęły go dopiero 1646 roku. W 1703 roku po wygaśnięciu bolkowskiej gałęzi rodziny Zedlitz zamek wraz z miastem zostaje sprzedany cystersom z Krzeszowa. Od tego czasu zamek pozostaje niezamieszkany. W 1715 roku cystersi ukończyli przebudowę wnętrz.

W 1810 roku po sekularyzacji zakonu zamek przechodzi na własność skarbu państwa pruskiego. Od tego czasu zamek zaczął popadać w ruinę. W 1813 roku po wojnach napoleońskich na zamku zatrzymali się rosyjscy żołnierze. Szukając legendarnego złota, wykuli dziurę u podstawy wieży, by w efekcie dostać się do lochu głodowego. W 1885 roku władze zezwoliły na rozbiórkę części murów, a pozyskany materiał przeznaczono na naprawę dróg.

10 marca 1913 roku burmistrz Bolkowa (Feige) powołał Verein für Heimatpflege (Bolkowskiego Towarzystwo Regionalne), które celem było ożywienie ruchu turystycznego. Wybuch wojny nie pozwolił jednak na realizację planu. W 1922 roku odbudowany został Dom Niewiast, parter zagospodarowano na schronisko młodzieżowe, a piętro na muzeum regionalne. Po dojściu Hitlera do władzy zamek stał się własnością państwa. Istnieją przypuszczenia, że na zamku mieścił się ośrodek badawczy zajmujący się nadzorem okolicznych fabryk.

Po wojnie na zamku przeprowadzono remont murów oraz otwarto tu ponownie muzeum, obecnie oddział Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze.

Il. tyt.: Pocztówka ze zbiorów Biblioteki Narodowej