Założony w XIII wieku przez książąt halicko-włodzimierskich Rzeszów został po 1340 roku zajęty przez króla Kazimierza Wielkiego i przyłączony do Korony. W rękach władcy pozostawał do 1354 roku, w którym to został nadany w formie darowizny Janowi ze Stróżysk herbu Półkozic. Potomkowie Jana z czasem przyjęli nazwisko Rzeszowskich. W tym czasie na wzniesieniu nad doliną Wisłoka nastąpiła lokacja miasta na prawie magdeburskim. W jego obrębie istniał dwór obronny (określany w źródłach mianem castrum), będący ich rodową siedzibą.
W 1583 roku Zofia z Rzeszowskich, wdowa po ostatnim przedstawicielu rodu, wyszła za mąż za Mikołaja Spytka Ligęzę. Jeszcze w XVI stuleciu to on na południe od miasta wzniósł obronną rezydencję, położoną w północnej części dzisiejszego zamku. Był to piętrowy budynek z sienią przelotową na osi. Był otoczony murem kurtynowym z wieżami na narożach.
Po 1620 roku Mikołaj Spytek rozpoczął rozbudowę dotychczasowej siedziby. Wykorzystując mury kurtynowe dotychczasowej rezydencji wzniósł czteroskrzydłowe założenie z arkadowym dziedzińcem w środku. Rozpoczął także otaczanie warowni bastionowymi fortyfikacjami, jednak ich budowa została przerwana z powodu śmierci Ligęzy w 1637 roku.
Około 1649 roku wraz z ręką Konstancji z Ligęzów Rzeszów znalazł się we władaniu magnackiego rodu Lubomirskich. Początkowo zakres prac na zamku rzeszowskim był niewielki. Dopiero w czasach Hieronima Augustyna Lubomirskiego przystąpiono do gruntownej przebudowy systemu obronnego założenia według projektów Tylmana z Gameren.
W XVIII stuleciu miały miejsce kolejne modernizacje zarówno systemu obronnego, jak też samej rezydencji. W czasie wojny północnej fortyfikacje zamkowe były wzmacniane przez Szwedów, jak też i przez króla Augusta II Mocnego. W czasie prac prowadzonych pod kierunkiem Karola Henryka Wiedemanna wzniesiono m.in. nad bramą sześciokondygnacyjną wieżę z hełmem oraz kaplicę w południowo-wschodnim narożniku zamku.
W 1820 roku rząd austriacki wykupił od Lubomirskich rzeszowski zamek i przeznaczył go na sąd i więzienie. Na początku XX stulecia warownia została gruntownie przebudowana. Obecnie jest siedzibą sądu wojewódzkiego.
Fot. tyt.: zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego
Jeśli podoba się Wam to, co czytacie – wesprzyjcie wirtualną kawą.
