Historia warszawskiego pałacu Krasińskich, zwanego także Pałacem Rzeczypospolitej, nierozerwalnie związane są ze stolicą Polski. Na przestrzeni stuleci ulegał licznym przebudowom, a podczas II wojny światowej podzielił los miasta.
Barokowy pałac wzniesiono w latach 1677–1695 według projektu Tylmana z Gameren dla wojewody płockiego Jana Dobrogosta Krasińskiego. Po śmierci Jana Dobrogosta pałac przeszedł w 1717 roku na własność jego wnuka Błażeja Krasińskiego, starosty opinogórskiego. Z kolei w 1763 roku właścicielem pałacu stał się biskup kamieniecki Adam Krasiński.
W grudniu 1765 roku pałac został zakupiony przez rząd Rzeczypospolitej, który umieścił w nim Komisję Skarbu. Wówczas to przeprowadzono remont pałacu według projektu Jakuba Fontany. Od tej pory nosił nazwę Pałacu Rzeczypospolitej. W 1766 roku położony od zachodu Ogród Krasińskich udostępniono publiczności.
W grudniu 1782 roku pałac Krasińskich spłonął, jednak w ciągu roku został odbudowany według projektu Dominika Merliniego. Podczas prac remontowych m.in. pokryto dach pałacu blachą oraz zlikwidowano lukarny w elewacjach bocznych. Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Warszawa znalazła się w zaborze pruskim, a w pałacu wyłożono księgi do złożenia podpisów poddańczych królowi Prus Fryderykowi Wilhelmowi II.
W dobie Królestwa Polskiego pałac Krasińskich stał się miejscem posiedzeń sądu sejmowego. W 1835 roku pałac został odnowiony po uszkodzeniach powstałych podczas powstania listopadowego. Tuż przed powstaniem styczniowym w 1861 roku w pałacu mieszkał naczelnik rządu cywilnego Aleksander Wielopolski.
W latach 1917–1939 pałac Rzeczypospolitej był siedzibą Sądu Najwyższego, a w jego oficynie mieścił się Sąd Okręgowy. We wrześniu 1939 roku pałac został uszkodzony. Podczas powstania warszawskiego, 27 sierpnia 1944 roku pałac został zbombardowany przez lotnictwo niemieckie. Zginęło wówczas 27 powstańców batalionu Parasol. W wyniku walk w pałacowych ruinach w ciągu następnych dni został on prawie całkowicie wypalony. Po II wojnie światowej odbudowę pałacu Krasińskich rozpoczęto w 1948 roku. Po jej zakończeniu w 1961 roku znalazły swoje miejsce najcenniejsze zbiory Biblioteki Narodowej ocalałe z wojennej pożogi.
W pałacu Krasińskich przechowywane są ocalałe zbiory z liczącej 40 tysięcy rękopisów Biblioteki Załuskich i Muzeum Polskiego w Rapperswilu, księgozbiór Biblioteki Wilanowskiej, a także inne stare druki i zbiory graficzne. Na uwagę zasługują zwłaszcza bezcenne iluminowane polskie i zagraniczne manuskrypty średniowieczne. Znajduje się tam również zbiór tematyczny poświęcony okresowi Wielkiej Emigracji (1831–1883) i pamiątki piśmiennicze po Cyprianie Kamilu Norwidzie.
W latach 2014-2016 pałac został poddany rewitalizacji, natomiast w kolejnych latach trwały prace związane z projektem „Modernizacja i aranżacja wnętrz Pałacu Krasińskich (Pałacu Rzeczypospolitej) przy Placu Krasińskich 3/5 w Warszawie”. W dniu 21 maja 2024 roku dotychczas niedostępny pałac został otwarty dla zwiedzających. W jego wnętrzach można oglądać zabytki polskiego i światowego piśmiennictwa.
Fot. tyt.: Piotr Janicki
Jeśli podoba się Wam to, co czytacie – wesprzyjcie wirtualną kawą.
