Gołańcz w czasach Łokietka należała do możnego wówczas rodu Pałuków, którzy wznieśli tu swój dwór obronny. Około 1400 roku na cyplu jeziora Smolary wznieśli niewielki zamek. W 2. połowie XV wieku jego właścicielami zostali Grudzińscy, którzy rozbudowali założenie. Zamek składał się wieży rycerska oraz otoczonego murami dziedzińca. Na początku XVII wieku zamek wraz z okolicznymi dobrami kupili Smoguliccy.
W czasie potopu szwedzkiego 3 maja 1656 roku oddział konny najeźdźców uzbrojony w cztery armaty ostrzelał warownię, wysadził most oraz bramę, a gdy Szwedom udało się wedrzeć do środka, wymordowali całą załogę nie oszczędzając nikogo.
Po wycofaniu się Szwedów warownię odbudowano, najpierw zrobił to Marcin Franciszek Smogulicki, który m.in. wybudował klatkę schodową konstrukcji szachulcowej i wybudował barokową bramę.
W XVIII wieku z inicjatywy kolejnego właściciela, generała Jana Jerzego Flemminga, przekształcono zamek w niewielką rezydencję.
W późniejszych latach Gołańcz znalazła się w rękach m.in. Przebędowskich, Mielżyńskich i Czarneckich. Za czasów tych ostatnich mocno zaniedbany już zamek po raz kolejny poddano pracom remontowym, był on jednak w coraz gorszej kondycji i został ostatecznie opuszczony w XIX wieku. Przez następne 100 lat zameczkiem nikt się specjalnie nie interesował. Dopiero w 1. połowie XX wieku skupił on uwagę historyków niemieckich, którzy w latach 1941-1943 prowadzili na jego terenie prace archeologiczne. Po II wojnie światowej w latach 50. XX wieku zamek został poddany pracom zabezpieczającym. W 1989 roku warownię kupił prywatny inwestor, jednak w 2008 roku została przejęty przez Samorząd Miasta i Gminy Gołańcz.
Fot. tyt.: Jerzy Strzelecki, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
.jpg){kind=link}