Człuchów

Od XII wieku Człuchów wchodził w skład kasztelanii w Szczytnie, której kasztelanem od 1299 roku był wojewoda kaliski Mikołaj z Ponieca. Po aneksji Pomorza Gdańskiego w 1308 roku synowie kasztelana Mikołaja sprzedali Człuchów Zakonowi Krzyżackiemu, który po 1340 roku na przesmyku pomiędzy jeziorami wznieśli potężną siedzibę komtura.

Człuchów
Zamek w Człuchowie, fot. Autostopowicz, CC BY-SA 3.0 PL, via Wikimedia Commons

W czasie wojen z Zakonem wojska polskie próbowały bezskutecznie zdobyć zamek. Dopiero w 1454 roku, na początku wojny trzynastoletniej, został zdobyty przez oddziały gdańskie. W tym samym roku oraz w latach 1455 i 1456 Krzyżacy próbowali odbić zamek, jednak załoga polska odparła ataki. Odtąd aż do rozbiorów zamek znajdował się w rękach polskich. Z ramienia Królestwa Polskiego na zamku rezydował starosta królewski wraz z załogą. Wśród starostów byli przedstawiciele najsłynniejszych polskich rodów, takich jak Wejherowie, Sanguszkowie i Radziwiłłowie. W 1627 roku bezskutecznie próbowali zdobyć zamek Szwedzi. W czasie „potopu” Szwedzi zajęli zamek dopiero zimą 1655 roku, wykorzystując zamarznięte wody jeziora. Po zakończeniu wojny zamek z powrotem wrócił w polskie ręce.

Po I rozbiorze Polski w 1772 roku zamek został zajęty przez władze pruskie, których działania doprowadziły do jego prawie całkowitego zniszczenia. Obniżono najpierw poziom jeziora o 4 m, ołtarz z zamkowej kaplicy wywieziono do kościoła w Chrząstowie, a następnie Prusacy nakazali całkowitą rozbiórkę zamku, która trwała do 1811 roku. W efekcie po budowli pozostały tylko główna wieża i kamienne mury. W latach 1826-1828 na miejscu skrzydła północnego wybudowano neogotycki kościół ewangelicki. Obecnie znajduje się tutaj Muzeum Regionalne.

Fot. tyt.: Kozak1410, CC BY-SA 3.0 PL, via Wikimedia Commons