Szczecin

Początki dzisiejszego zamku sięgają 1346 roku, kiedy to Barnim III, łamiąc przywileje szczecińskiego patrycjatu, rozpoczął wznoszenie na wzgórzu zamkowym tzw. kamiennego domu. Obok kamiennego domu stanęła kaplica św. Ottona oraz tzw. duży dom z wieżą więzienną.

Szczecin
Zamek w Szczecinie w 1949 roku (fot. Jan Bułhak/Biblioteka Narodowa)

W 1428 roku w mieście wybuchł bunt wywołany przez biedotę i rzemieślników. W zamian za stłumienie buntu książę Kazimierz V otrzymał od Rady Miejskiej znaczną sumę na rozbudowę i umocnienie kamiennego dworu. Wybudowano wówczas utrzymane w stylu późnogotyckim skrzydło południowe.

Po pożarze w 1530 roku rozpoczęto przebudowę zamku, która trwała 7 lat. W jej trakcie kamienny dom przebudowano w renesansową budowlę z dwuspadowym dachem i wieżą zegarową. Wzniesiono wówczas skrzydło wschodnie.

W latach 1573-1582 książę Jan Fryderyk dokonał generalnej przebudowy zamku. Zburzono wówczas kamienny dom i kościół św. Ottona. Wzniesiono gotyckie skrzydło południowe oraz podwyższono skrzydło wschodnie.Dobudowano do nich skrzydła północne i zachodnie, zamykając w ten sposób dziedziniec. Doprowadzono także do zamku wodociąg. Na początku XVII wieku za skrzydłem zachodnim dobudowano dwupiętrowe piąte skrzydło, tworząc w ten sposób drugi, mały dziedziniec.

Od 1637 roku, po wygaśnięciu dynastii Gryffitów, zamek stał się siedzibą namiestnika szwedzkiego, a od 1720 roku stacjonował w nim garnizon pruski. W 1752 roku Fryderyk II Wielki założył w obecnym skrzydle muzealnym mennicę.

Szczecin
Zamek w Szczecinie w 1949 roku (fot. Jan Bułhak/Biblioteka Narodowa)

Podczas panowania pruskiego zamek wielokrotnie przebudowywano, dostosowując do mieszczącego się tam garnizonu. Usunięto wiele ozdób. Największej dewastacji zamku dokonał garnizon pruski w XIX wieku, kiedy to zburzono sklepienia w skrzydle wschodnim, całkowicie przebudowano skrzydło południowe, wyburzono krużganki, zaś wewnątrz zamku wymurowano klatki schodowe i korytarze.

Po opuszczeniu przez garnizon w 1902 roku, zamek zaczął popadać stopniowo w ruinę. Roboty renowacyjne mające przywrócić zamkowi wygląd dawnej rezydencji podjęto w 1925 roku, jednak zaprzestano ich rok później. Mimo wielu planów, władze niemieckie do wybuchu II wojny światowej nie podjęły się kompleksowej renowacji zamku. W 1944 roku zamek został poważnie zniszczony podczas alianckich nalotów.

Po II wojnie światowej zabezpieczono ruiny zamku, a w 1946 roku przystąpiono do prac archeologicznych. W latach 1958−1980 zamek został pieczołowicie odbudowany. Przywrócono mu XVI-wieczny renesansowy wygląd, rekonstruując bryłę oraz wnętrza skrzydła północnego.

Fot. tyt.: Jan Bułhak/Biblioteka Narodowa