Zamek w Gołuchowie został wzniesiona w latach 1550-1560 dla Rafała Leszczyńskiego, starosty radziejowskiego i wojewody brzesko-kujawskiego. Miał formę czterokondygnacyjnej wieży mieszkalno-obronnej z czterema basztami w narożach.
W latach 1600-1619 z inicjatywy Wacława Leszczyńskiego, wojewody kaliskiego i kanclerza wielkiego koronnego dokonano gruntownej modernizacji zamku. Zamek nabrał wówczas charakteru renesansowej rezydencji magnackiej.
W 1695 roku Leszczyńscy w sprzedali Gołuchów Suszkom. W następnych latach zamek wielokrotnie zmieniał właścicieli (m.in. Górowscy, Chlebowscy, Swinarscy, Suchorzewscy), popadając stopniowo w ruinę. W połowie XIX wieku Tytus Działyński, w związku ze ślubem swojego syna Jana Kantego z Izabellą z Czartoryskich, zakupił zrujnowaną rezydencję, z przeznaczeniem na przyszłą siedzibę nowożeńców.
Izabella z Czartoryskich Działyńska w latach 1875-1885 przeprowadziła gruntowną odbudowę Gołuchowa połączoną z remontem. Przebudowa dokonana została częściowo według szkiców Eugène Viollet-le-Duca oraz polskiego architekta Zygmunta Gorgolewskiego. Autorem ostatecznego projektu był Francuz, Maurycy August Ouradou. Przy przebudowie zrezygnowano z odbudowy najstarszej części zamku, otwierając widok na arkadowy dziedziniec. Zamek, nie tracąc nic ze swych oryginalnych, renesansowych cech, nabrał charakteru romantycznego.
Zamek jest otoczony 162-hektarowym parkiem angielskim zaprojektowanym przez Adama Kubaszewskiego, zawierającym wiele okazów rzadkich i egzotycznych drzew.
Fot. tyt.: H. Poddębski/Biblioteka Narodowa
