We wczesnym średniowieczu w Kruszwicy istniała warowna siedziba książąt piastowskich. Na jej miejscu Kazimierz Wielki wzniósł w latach 1350–1355 zamek na nieregularnym planie z dwoma basztami po zachodniej stronie i bramą od strony wschodniej.
Warownia położona na pograniczu polsko-krzyżackim od początku pełniła ważną funkcję strategiczną. Jednak w 2. połowie XV wieku, po II pokoju toruńskim stracił na znaczeniu. Od tej pory zamek pełnił funkcję siedziby królewskich starostów.
W XVI wieku, po pożarach w 1519 i 1591 roku, warownię przebudowano. Wzniesiono wówczas nowe zabudowania, a wieżę zwieńczono machikułami. Zamek został zniszczony przez Szwedów w 1655 roku, a w 1657 roku strawił go wielki pożar. Zamku już nie odbudowano. W 1861 roku pozostałe fragmenty murów oraz wieżę zabezpieczono w formie trwałej ruiny.
Fot. tyt.: Narodowe Archiwum Cyfrowe
