Około 1340 roku założony przez książąt halicko-włodzimierskich Rzeszów został przyłączony do Korony przez Kazimierza Wielkiego, w którego rękach pozostał do 1354 roku. Wówczas miejscowość została nadana Janowi Pakosławowicowi ze Stróżysk, którego potomkowie wkrótce przyjęli nazwisko Rzeszowskich. W tym czasie na niewielkim wzniesieniu otoczonym bagnami i doliną Wisłoka nastąpiła lokacja miasta na prawie magdeburskim.
W 1583 roku dzięki małżeństwu Mikołaja Spytka z Zofią z Rzeszowskich miasto przeszło w ręce Ligęzów z Boboli. Wkrótce nowy dziedzic Rzeszowa wzniósł w południowo-wschodniej części dzisiejszego zamku nową rezydencję obronną Ligęzów. Wzniesiony wówczas murowany dwór był dwutraktowym budynkiem z przelotową sienią na osi. Całe założenie otoczone było murem kurtynowym prawdopodobnie z wieżami w narożach.
Około 1620 roku Mikołaj Spytek Ligęza rozpoczął rozbudowę istniejącego dworu w czteroskrzydłową rezydencję z arkadowym dziedzińcem w środku. Rozpoczęto także otaczanie całości bastionowymi fortyfikacjami, jednak z powodu śmierci Ligęzy w 1637 roku prace zostały przerwane. Dalsze, choć niewielkie, prace przy budowie systemu obronnego kontynuował Jerzy Sebastian Lubomirski, nowy dziedzic Rzeszowa od 1649 roku. Dopiero jego syn, Hieronim Augustyn, gruntownie przebudował rezydencję wraz fortyfikacjami według projektów Tylmana z Gameren.
W XVIII wieku przeprowadzono kolejne rozbudowy zarówno rezydencji, jak też i systemu obronnego. Nad starą bramą wzniesiono sześciokondygnacyjną wieżę z hełmem. W narożu południowo-wschodnim wzniesiono kaplicę oraz umocniono fortyfikacje zamkowe.
Po I rozbiorze Polski w 1772 roku Rzeszów znalazł się w zaborze austriackim. W 1820 roku zamek został wykupiony z rąk Lubomirskich przez władze austriackie, które przeznaczyły go na sąd i więzienie. Na początku XX wieku został gruntownie przebudowany. Z dawnego założenia pozostały jedynie fortyfikacje bastionowe, dolne kondygnacje wieży oraz fragmenty piwnic. Obecnie, po przeprowadzonym remoncie, zamek w Rzeszowie jest siedzibą sądu wojewódzkiego.
Fot. tyt.: Narodowe Archiwum Cyfrowe
