Według tradycji przekazanej przez Długosza właścicielem zamku w Czorsztynie w 1246 roku był Piotr Wydżga herbu Janina, jednak historycy nie potwierdzają tego przekazu. Jego początki wiążą z grodem o nazwie Wronin, wymienionym w dokumencie z 1320 roku. Odpowiada to datowaniu przez archeologów drewnianych pozostałości budowli na 3. ćwierć XIII wieku. Na przełomie XIII i XIV stulecia wzniesiono cylindryczną wieżę w typie stołpu, której fundamenty zostały odnalezione w czasie prac archeologicznych.
Znaczna rozbudowa zamku nastąpiła z inicjatywy Kazimierza Wielkiego. W tym czasie zamek stał się jednym z ważniejszych założeń obronnych kraju, z uwagi na położenie przy rozwidleniu szlaków handlowych, w tym ważnej drogi na Węgry. Usytuowanie na wyniosłej skale pozwalało na kontrolę znacznej części doliny Dunajca. Zamek pełnił też funkcję komory celnej, a później siedziby starostów.
W 1434 roku oddział husytów grasujący w rejonie Czorsztyna został rozgromiony przez rycerzy wysłanych przez króla Władysława Jagiełłę. Na lata 70. XV wieku datowana jest kolejna rozbudowa zamku, prawdopodobnie związana z wojną z królem węgierskim Maciejem Korwinem. Najpóźniej w XVI wieku powstał zamek dolny zwany Przygródkiem.
Zasadnicza przebudowa zamku miała miejsce w latach 1629-1643, gdy funkcję starosty czorsztyńskiego pełnił Jan Baranowski herbu Jastrzębiec. Powstała wówczas m.in. czterokondygnacyjna baszta zwana obecnie basztą Baranowskiego. W 1651 roku pod nieobecność starosty zamek opanował Aleksander Kostka-Napierski wraz z grupą buntowników, jednak dość szybko oddziały wysłane przez biskupa krakowskiego odbiły zamek.
Upadek zamku rozpoczął się od dewastacji przez wojska kozackie w latach 1734-1735, w czasie walk o tron pomiędzy Augustem II Sasem i Stanisławem Leszczyńskim. W 1790 roku od uderzenia pioruna spaliły się dachy zamku, co gwałtownie przyspieszyło zniszczenie warowni. W 1819 roku dobra czorsztyńskie wraz z ruinami zamku zakupiła rodzina Drohojowskich, władająca nimi do 1945 roku. Obecnie zamek jest pod opieką Pienińskiego Parku Narodowego i jest udostępniony do zwiedzania.
Fot. tyt.: Narodowe Archiwum Cyfrowe
